Help! Mijn kat plast in huis!
Wij krijgen vaak telefoontjes over probleemgedrag bij katten. De eigenaren ervaren het gedrag vaak als een probleem en bellen ons dan op. Helaas meestal niet om het probleem op te lossen maar omdat ze afstand willen doen van de kat vanwege het probleemgedrag. Het is goed om te beseffen dat katten geen ongewenst gedrag vertonen omdat ze graag even hun eigenaar willen pesten. Probleemgedrag heeft eigenlijk altijd een oorzaak en is naast een probleem voor de eigenaar meestal ook gekoppeld aan een probleem voor de kat zelf.
Problemen zijn er om opgelost te worden. Een kat zomaar wegdoen is geen oplossing en is ook niet eerlijk tegenover de kat. Om problemen op te kunnen lossen is er meestal wel wat kennis nodig. Wij geven graag informatie waarmee problemen mogelijk opgelost kunnen worden en misschien zelfs voorkomen. Uiteindelijk is voorkomen nog altijd beter dan genezen.
In dit artikel behandelen we ongewenst plasgedrag. Helaas willen mensen nog te vaak afstand doen van hun kat omdat deze buiten de bak plast. Dit is een probleem dat soms relatief eenvoudig op te lossen is. Daarnaast is buiten de bak plassen ook niet iets waar de kat zelf blij van wordt. Dus ook voor de kat is het fijn als dit probleem opgelost wordt.
Plasgedrag van katten
In huis plassen waar het niet hoort, is heel vervelend. En dat is zacht uitgedrukt! Het kan mensen soms letterlijk tot waanzin drijven.
Het is belangrijk om te begrijpen waarom een kat de kattenbak niet gebruikt. Daarvoor is namelijk altijd een voor de kat logische reden. En dat is niet omdat de kat de mens wil pesten of zoiets.
Er zijn twee compleet verschillende soorten van plassen: sproeien en urineren. In de praktijk lijken ze op elkaar, maar zijn de redenen ervan helemaal anders. Als je het plassen wil kunnen aanpakken, is het belangrijk dat je de oorzaak ervan begrijpt en weg kunt nemen.
Wat is sproeien?
Sproeien is voor een kat communicatie. Een kat sproeit om aan andere katten te laten weten wat zijn leeftijd is, zijn seksuele status, of hij gezond is, etc. Wanneer katten geholpen zijn, zullen ze minder snel geneigd zijn om te sproeien. Toch kunnen alle katten onder bepaalde omstandigheden gaan sproeien. Oók vrouwtjes!
Een gecastreerde kat hoeft natuurlijk geen seksuele status meer te communiceren naar andere katten toe. Daardoor zal de neiging tot sproeien vaak helemaal verdwijnen. Maar dit kan zomaar weer omslaan bijvoorbeeld wanneer er een vreemde kat op het toneel verschijnt (in de tuin of voor het raam).
Een vreemde kat die bijvoorbeeld tegen een voordeur sproeit, zal het sproeien van de eigen katten tegen diezelfde deur stimuleren. Daartegen helpt geen schoonmaken. Katten hebben een vaste routine. Zo’n kat zal dus – vaak iedere dag op vaste tijdstippen – zijn ronde doen en daarbij die voordeur gaan markeren.
Maar ook wanneer zo’n vreemde kat niet sproeit, kan het een aanleiding zijn voor de eigen katten om zelf te gaan sproeien alleen al omdat ze de andere kat elke dag zien. Meestal zijn dit hele onzekere katten. Dit soort onzekere of bange katten omringen zich het liefst met de eigen geur. Op die manier stellen ze zichzelf gerust en proberen ze zich veilig te voelen. Vaak valt dit thuis niet heel erg op, maar in asiels is dit wel zichtbaar, waar dit soort katten de eerste dagen in de kattenbak tussen de eigen excrementen blijven zitten en niet van hun plekje komen.
Zo’n onzekere kat kan dus alleen al compleet van de leg raken van een kat die hij ziet, laat staan wanneer er zelfs vreemde katten in de tuin of in huis komen. Of zelfs in hetzelfde huis thuishoren. Wanneer een geholpen kat dus ineens in huis begint te sproeien dan heeft dat in 99% van de gevallen met een gevoel van onveiligheid te maken.
Hoe herken je sproeien?
Gelukkig is sproeien meestal snel herkenbaar:
- Sproeien gebeurt meestal op verticale vlakken. Dus tegen een raam, tegen een deur, tegen een muur.
- Sproeien zijn meestal kleine plasjes.
- Een sproeiende kat staat rechtop, met zijn kont naar het vlak gericht waartegen hij wil sproeien, trappelt met de achterpoten en trilt met de staart.
- Een sproeiende kat zal niet graven, zoals een urinerende kat dat wel doet.
LET OP: uitzonderingen bevestigen de regel. Er zijn ook katten die zittend sproeien op horizontale oppervlakken. Dit komt gelukkig maar heel zelden voor.
Medische redenen
Maar er kunnen ook medische redenen zijn. Zo kan een kat met een hyperactieve schildklier zo vreselijk onzeker worden door het voor hem dreigende gevaar, dat hij blijft sproeien. Een hyperactieve schildklier verhoogt de hartslag en heeft een direct effect op de emoties. Wanneer zo’n kat van iets schrikt, dan kan dat heel erg heftig aankomen en het kan heel lang duren voordat zo’n kat weer rustig wordt. Een dergelijke ervaring kan zelfs helemaal niet meer weggaan.
Oplossingen!
Bij sproeien is het belangrijk dat je het gevoel van onveiligheid voor de kat probeert weg te nemen. Daarvoor zul je dus de oorzaak moeten achterhalen. Dat begint bij een medisch onderzoek. Zoals bij hyperactieve schildklier kunnen er meerdere medische redenen zijn waardoor een kat ineens heel onzeker wordt. Een uitgebreid bloedonderzoek (inclusief organen) is hierbij geen overbodige luxe.
Wanneer de medische redenen zijn uitgesloten, kun je gaan zoeken naar waar dat gevaar voor de kat vandaan komt. Zoals al eerder gezegd, is sproeien voor een kat pure communicatie. Een kat zal dan ook daar sproeien waar iets te communiceren valt. In de regel is het zo dat bij katten die binnen in huis sproeien het gevaar van binnen komt. Dat kan dan bijvoorbeeld de kleuter, pup of kitten zijn die continu achter de kat aan zit of een voor de kat vervelende geur, maar ook de buurkater die altijd gezellig op de bank komt liggen. Komt het gevaar van buiten, dan zal een kat doorgaans tegen deuren of muren naar buiten en ramen sproeien. Blijkt het bijvoorbeeld een kat te zijn die elke avond zijn rondje langs je raam doet, dan kun je de ramen met van die lichtdoorlatende plastic afplakken zodat je kat die kat niet meer kan zien. Ligt het aan de rode loper voor het kattenluik, dan kun je een kattenluik op chip aanschaffen en kijken of het probleem daarmee is opgelost.
Naast de bak plassen: eerst medische oorzaken uitsluiten!
Net als bij sproeien, hebben katten die naast de bak plassen altijd een hele goede logische reden.
Het allerbelangrijkste bij naast de bak plassende katten is dat mogelijke medische oorzaken zo snel mogelijk worden onderzocht! Katten die bijvoorbeeld een blokkade van de plasbuis hebben, moeten binnen 24 uur naar de dierenarts omdat ze anders zichzelf gaan vergiftigen doordat de nieren niet meer goed kunnen werken. Deze katten kunnen binnen 3 dagen overlijden!
Meestal is de oorzaak van urinewegproblemen gelegen in stress. Urinewegproblemen komen het meest voor bij katten in een huishouden met meerdere katten. En dus speelt ook hier vaak het gevoel van veiligheid een belangrijke rol, maar het kan ook gewoon irritatie zijn. Waar kun je aan denken? Bijvoorbeeld aan die pluizige huisgenoot die altijd met veel plezier de kattenbak blokkeert door er pal voor of bovenop te gaan zitten. Daarnaast kunnen er ook andere medische oorzaken zijn zoals een hyperactieve schildklier, nierproblemen, artrose, of algemeen pijn. Dus ook hier kan een goed onderzoek in combinatie met een uitgebreid bloedonderzoek antwoorden geven.
Blijkt de kat urinewegproblemen te hebben, dan is het niet gedaan met het geven van de nodige medicatie. Dan is het juist ook belangrijk om de mogelijke oorzaak ervan weg te nemen zodat het probleem niet elke keer weer opnieuw ontstaat. Belangrijk is dan om de stresssignalen bij je kat te kunnen herkennen zodat je kunt achterhalen waar het probleem precies in zit.
Meestal kattenbakmanagement
Katten zijn schone dieren die zaken graag onder controle hebben, óók de plek waar zij hun behoefte doen. Wanneer de kattenbak niet 100% aan de wensen voldoet, kan de kat dat laten merken door het gewoon lekker naast de bak te gaan doen. Bij katten die naast de bak plassen ligt het 9 van de 10 keren aan dit zogenoemde kattenbakmanagement. Natuurlijk kunnen we de voorkeur van de kat wel de juiste richting in manoeuvreren door de kattenbak zo aantrekkelijk mogelijk te maken.
Per kat een kattenbak plus een extra
Veel katten houden er niet van om te poepen en te plassen op dezelfde bak. Heb je meer katten in huis? Een groot aantal katten houdt er ook niet van om de kattenbak met andere katten te moeten delen. Het is dan ook belangrijk om per kat één kattenbak plus één extra bak in huis te hebben. Ook als je buitenkatten hebt!
De vorm van de kattenbakken
Veel kattenbakken zijn te klein waardoor katten moeite hebben met bewegen in de bak. Een ideale kattenbak biedt voldoende ruimte voor de kat om te kunnen draaien, graven, zitten en staan. De keuze voor een open bak of een met kap is afhankelijk van de voorkeur van de kat. Sommige katten vinden bakken met kap prettig, de meeste katten geven echter de voorkeur aan een bak zonder kap. Bij een overdekte kattenbak blijft de geur vaak hangen en kan de kat zich vaak niet goed bewegen. Bovendien kan de kat zijn omgeving niet overzien. Heb je bakken met kap? Haal dan in ieder geval het deurtje eruit, zodat de kat vrij in en uit kan stappen.
Katten met artrose of problemen met bewegen hebben baat bij een kattenbak met een lage instap.
Hou de bakken schoon
Katten houden van een schone bak! Zorg ervoor dat je de bak goed schoonhoudt. Wanneer je klonterend grit gebruikt, kun je de urine en ontlasting vrij eenvoudig twee keer per dag uitscheppen. Was daarnaast de bak altijd minimaal eenmaal per week helemaal uit. Gebruik hiervoor geen scherp ruikend schoonmaakmiddel, middel met citruslucht, chloor of ammonia. Wanneer een kattenbak onaangenaam ruikt voor de kat, kan deze de bak gaan vermijden. Sommige schoonmaakmiddelen zijn giftig. Het eenvoudigst is om de kattenbak gewoon met groene zeep schoon te maken.
Gebruik zacht grit zonder geur
Poezenpootjes zijn zeer gevoelig. Wanneer het grit te grof is, kan dit pijn doen aan de voetjes. De kat kan de bak dan gaan vermijden. Er zijn kattenbaksystemen verkrijgbaar met grof grit dat na gebruik door een raster in een lade daaronder valt. Voor de mens misschien handig omdat je alleen maar die lade eruit hoeft te trekken en te legen, maar de ervaring leert dat de katten het meestal niet eens zijn met dat soort systemen.
Datzelfde geldt voor zelfreinigende kattenbakken. Deze maken vaak geluid waar de kat niet van gediend is.
Katten hebben helemaal een hekel aan grit dat de urine niet goed opneemt. Een kat houdt er niet van om natte voetjes te krijgen en al helemaal niet door zijn eigen urine.
Ook de geur van het grit kan een reden zijn voor een kat om de bak te gaan vermijden. Koop daarom geen grit dat voorzien is van een voor mensen aangename geur, zoals lavendel of babypoeder. Gebruik een zo natuurlijk mogelijk grit. De meeste katten gaan goed op fijn, klonterend grit.
Locatie kattenbakken
Katten houden van privacy en veiligheid. Een kattenbak zet je dan ook het beste op een rustige plek die gemakkelijk bereikbaar is. Een kattenbak naast een kattenluik is een doorgangsroute en dus geen rustige en veilige plek. Een kattenbak in de gang bij een voordeur of achterdeur is om dezelfde reden ook geen aanrader.
Veiligheid in de zin van hygiëne houdt ook in dat een kattenbak niet in de buurt van voerbakjes of drinkbakjes hoort te staan. Katten kunnen veel beter ruiken dan mensen. Het is voor ons mensen al niet aantrekkelijk om naast een toilet te dineren. Voor katten is dat niet anders. Staan voer- en/of drinkbakjes te dicht bij de kattenbak, dan kan dat reden zijn voor een kat om een andere plek te zoeken om te poepen en te plassen.
Onzindelijk? Ben er snel bij!
Doet je kat het naast de bak? Onderneem dan meteen actie! Wacht niet te lang, want dan is de kans groot dat je kat het naast de bak blijft doen. Hoe langer je wacht, hoe moeilijker het wordt om het ongewenste gedrag van je kat te veranderen.
Tot slot: STRAF NOOIT!
Straffen van je kat is nooit de oplossing! Zoals gezegd: je kat heeft ALTIJD een reden om het naast de bak te doen. Met straffen wordt het probleem meestal alleen maar erger. Je kat kan bang voor je worden en je gaan vermijden of zelfs agressief worden omdat hij zich bedreigd voelt. Fysieke en verbale straf zijn dan ook uit den boze. Duw je kat dus ook nooit met zijn neus in de ontlasting of urine en schreeuw niet tegen je kat! Wil je het ongewenste gedrag echt oplossen? Dan is het belangrijk om de reden te achterhalen waarom je kat de behoefte naast de bak doet en daar iets aan te doen.